Hersenen of gevoelens?
© | gepubliceerd 10 april 2024 in: psychologisch onderzoek
Een paar dagen geleden stond in de Volkskrant een opiniestuk over het ontbreken van resultaten uit hersenonderzoek om mentale klachten te verlichten. Ik was blij eens iets te lezen wat niet kritiekloos hersenonderzoek ondersteunt. Ik denk namelijk dat mentale problemen beter met inzicht in gevoelens, en het verwerken van gevoelens opgelost kunnen worden.
Ik sta ook tamelijk kritisch tegenover de maatschappelijke tendens om allerlei gevoelens niet te benoemen, maar in plaats daarvan te verwijzen naar dingen die in de hersenen zouden gebeuren. Het spreken over “gelukshormonen”, over verslaving aan “endorfines die vrijkomen in de hersenen”, het “beloningscentrum dat een rol speelt in verslavingen”.
Mijn indruk is dat de toenemende kennis over de hersenen vooral leidt tot meer afstand tot gevoelens. Mensen raken erdoor van zichzelf vervreemd, doordat ze gevoelens niet meer als zodanig benoemen en er daardoor ook niet zoveel aandacht meer aan geven. Behalve dat er allerlei pillen ontwikkeld kunnen worden (die dan slechts in beperkte mate blijken te helpen), lijkt het er niet op dat hersenonderzoek tot veel verbetering van mentale gezondheid leidt.
In mijn jonge jaren was het mode om over “adrenaline” te spreken, alsof het een bepaald gevoel betrof. De energie die je hebt in een leuke, maar ietwat onveilige situatie. Het gebruik van die term vermijdt eigenlijk het woord “angst”, want dat is natuurlijk wat je voelt in een onveilige situatie. Het leuke aan “adrenaline” is dan dat de onveilige situatie voldoende beheersbaar voelt om er bevrediging uit te halen.
De term “gelukshormonen” wordt gebruikt alsof het om een soort drugs gaat, waar je high van wordt. Gaat het hier niet over gevoelens, zoals blijdschap, bevrediging, tevredenheid, iets wat leuk, lekker of fijn is? Wat er in de hersenen gebeurt, onder de motorkap, is naar mijn idee niet zo belangrijk. En iets doen wat je bevrediging geeft is echt wat anders als een joint roken of coke snuiven. Zelfs als die behoeftebevrediging slecht is voor andere behoeften die je hebt.