Onder het bewuste

weblog over het onbewuste
  • Home
  • Artikelen
  • Achtergrond

  • Onderwerp "psychologisch onderzoek"

    Humor maakt het onacceptabele acceptabel

    © | 28 mei 2009 | | reageren (0)

    'Humor verleidt tot kopen', aldus Nu.nl, over een promotieonderzoek van sociaalwetenschapper Madelijn Strick. Zij heeft gekeken naar wat mensen doen, in plaats van wat ze zeggen te doen, als ze een humoristische reclameboodschap gezien hadden. Ze vondt dat mensen toch wel producten kiezen waarvan ze humoristische reclame gezien hadden, overigens zonder zich bewust te zijn door de reclame beïnvloed te zijn.

    Reclamemakers lijken dat al langer te weten, getuige de grote hoeveelheden reclame waar humor een rol in speelt. Zowel dat mensen door humor producten positief gaan waarderen, als wel als dat mensen zich niet van die invloed bewust zijn, wat de acceptatie van de reclame bevordert. Als je merkt dat je gemanipuleerd wordt, verzet je je ertegen, en dat gebeurt dus niet.

    Humor maakt kennelijk dat onacceptabele zaken acceptabel worden.

    Je ziet dat ook bij cabaretiers, die, zolang het humor is, allerlei zaken kunnen zeggen die anders als onbetamelijk gezien kunnen worden. Op zijn site staat dat "creatief kwetsen" het handelsmerk van Youp van 't Hek is. Ook Paul de Leeuw kwetst veel en creatief, in zalen met mensen die overigens een allervriendelijkste indruk maken.

    Veel mensen vinden humor in een relatie belangrijk. Het geeft een prettig gevoel en smeert als het ware de communicatie. Ik voel het als dat degene die dingen met humor brengt sympathiek gevonden wordt omdat diegene ons prettig doet voelen.

    Zo komt die met meer weg, en kan ook vijandigheid uiten in de humor. Degene die dan het object van die vijandigheid is, voelt wel degelijk de pijn en vernedering, maar toch ook sympathie voor de grappenmaker. De steun die de grappenmaker, al of niet ingebeeld, verwerft, kan het verder erg moeilijk maken je assertief op te stellen tegen het humorvolle kwetsen. Of tegen de manipulatie van de telemarketer of reclamemaker.

    Meditatie vergroot emotionele vermogens

    © | 14 mei 2009 | | reageren (0)

    'Meditatie vergroot hersenvolume', aldus nu.nl, dat aan onderzoek met MRI hersenscans refereert, waaraan weer gerefereert wordt in ScienceDaily. Mensen die verschillende vormen van meditatie 5 tot 46 jaar beoefend hadden bleken grotere hersendelen te hebben die specifiek met het omgaan met emoties te maken hebben.

    Kenmerkend is dat in de huidige tijd een onderzoek naar meditatie gebeurd aan de hand van hersenvolumes. Door wetenschappers en de moderne mens wordt dit kennelijk als zeer "objectief" gezien, het gaat hier immers om meetbare hoeveelheden materie, en niet over zoiets "vaags" als geobserveerde gevoelens.

    Voor veel mensen die mediteren ligt dit waarschijnlijk anders. Die zijn meer betrokken bij hun eigen gevoelens, die voor hen veel reëler zijn als zoiets "vaags" als hoeveelheden materie in de hersenen.

    Het artikel in ScienceDaily noemt verder door eerdere, meer psychologische onderzoeken gevonden eigenschappen van mensen die veel mediteren. Genoemd worden het vermogen positieve emoties te cultiveren, emotionele stabiliteit te bewaren, en aandachtig gedrag. Verder blijken meditators meer focus en beheersing over hun emoties te hebben, lagere stress niveaus, en sterkere immuunsystemen.

    Wat mij in deze omschrijving opvalt is de nadruk op "beheersing" en "positieve emoties". Ik denk dat mensen die veel mediteren juist spontaner zijn, en dus minder beheersing van emoties hebben dan de gemiddelde mens. Verder zou ik verwachten dat meditators meer positieve emoties hebben, maar ik zie dat niet als iets wat gecultiveerd wordt. Het is meer zo dat het toelaten van zowel positieve als negatieve gevoelens leidt tot het oplossen van onbewuste structuren en de gevoelens die daar onderdeel van zijn. Dit heeft tot gevolg dat vooral de negatieve gevoelens die waarschijnlijk het grootste deel van het onbewuste uitmaken, niet meer zo sterk aanwezig zijn.

    Enquête onderzoeken naar geluk

    © | 10 april 2009 | | reageren (0)

    Met enige regelmaat verschijnen er in de media berichten over enquêtes naar geluk. Met in gedachten hoeveel mensen onbewust houden, vraag ik mij af wat die onderzoeken nou eigenlijk werkelijk zeggen.

    Er is een soort druk dat je gelukkig moet zijn. Dat begint al met het standaard antwoord dat mensen geven op de vraag "Hoe gaat het met je?". Het gaat natuurlijk goed met je! Daarom vraag ik me af in hoeverre mensen antwoorden op geluks-vragen niet te positief zullen beantwoorden, ook al zullen ze in anonieme onderzoeken wellicht wat eerlijker zijn dan in het dagelijks leven.

    Mensen doen van alles om onplezierige gevoelens uit het bewustzijn te houden. Geluk wordt vooral geassocieerd met het hebben van positieve gevoelens als blijdschap, liefde en tevredenheid. Dus worden onplezierige gevoelens onderdrukt, waardoor ze hun invloed trouwens blijven houden, maar dan onbewust. Gespannenheid verbergt ze, alcohol verdooft ze, continue muziek leidt ervan af. Manipulatie van zichzelf en anderen 'verbetert' gevoelens. Anderen krijgen de schuld. Het doen van leuke dingen, om vooral maar niet de innerlijke leegte te voelen.

    Ik denk dat geluk vooral te maken heeft met jezelf zijn. Zonder onderdrukken voluit en diep kunnen voelen, niet slechts een oppervlakkige indruk hebben van emoties. Geen noodzaak voelen te verdedigen tegen onplezierige gevoelens. Geen dingen nodig hebben om tevreden te zijn met jezelf.

    Verdriet en angst maken je dan niet ongelukkig. Je hebt dan een basisvertrouwen in het leven.

    Maar hoe kun je met een enquête meten of mensen zichzelf zijn? Mensen willen niet weten wat ze zichzelf niet toestaan om te voelen, dus hoe kunnen ze daar wat over zeggen?

    Dit zijn wat artikelen op Nu.nl over onderzoeken naar geluk:

    De conclusies in de journalistieke artikelen over de onderzoeken vind ik trouwens soms niet zo overtuigend. Leidt een beter orgasme tot een gelukkiger leven, of is dit juist andersom? Is geluk besmettelijk, of trekken mensen die zich op een bepaalde manier gelukkig voelen elkaar aan?

    Inschatten van komende ervaringen

    © | 23 maart 2009 | | reageren (0)

    In het artikel 'Oordeel voorganger voorspelt ervaring beter' in NRC van 21 maart 2009 wordt een onderzoek naar de betrouwbaarheid van het voorspellen van ervaringen beschreven. Mensen maken van tevoren inschattingen over hoe leuk een date zal zijn bijvoorbeeld. Uit het onderzoek blijkt dat eigen inschattingen minder betrouwbaar zijn dan die van iemand anders, die een soortgelijke ervaring gehad heeft.

    Waar zijn eigen inschattingen nu eigenlijk op gebaseerd? Je zou zeggen, op zelfkennis. Maar wat meer waarschijnlijk is, op wat er uit het onbewuste boven komt drijven, als associatie bij de kennis van de komende ervaring die er is.

    Als de komende ervaring werkelijkheid wordt, zullen er hoogstwaarschijnlijk niet dezelfde reacties zijn als die er eerder opkwamen, omdat er dan veel meer, en andere, percepties zijn waarop gereageerd wordt.

    Onderdrukte walging, maar ook haat

    © | 19 maart 2009 | | reageren (0)

    ‘Gebruik botox leidt tot slecht gevoel van binnen’, volgens de Volkskrant van 11 maart 2009. Die conclusie wordt getrokken aan de hand van promotieonderzoek van Judith Grob, die bij proefpersonen gevoelens van walging die zij bij hen opwekte onderdrukte door hen een pen tussen lippen en tanden te laten houden. Door die pen konden zij gezichtsspieren niet meer gebruiken die nodig zijn om walging uit te drukken. (Ik zal hier niet verder op de botox ingaan.)

    De proefpersonen kregen, onder het mom van een concentratieoefening, walgelijke foto’s te zien. Hierna werden zij gevraagd een testje te doen, waarbij ze woorden moesten afmaken, zoals ‘v..s’ en ‘h..t’. Het idee is hier, dat mensen die nog steeds walgen vaker ‘vies’ en ‘haat’ in zullen vullen, in plaats van meer neutrale woorden als ‘vaas’ en ‘heet’. Door het onderdrukken van gevoelens zullen die aanwezig blijven, hoewel onbewust. Als gevoelens voluit gevoeld worden, lossen die op, en zijn dan dus weg.

    Het gevonden resultaat was dat mensen die de pen in hun mond hadden moeten houden vaker ‘vies’ en ‘haat’ invulden. Walging zowel als haat waren kennelijk nog steeds aanwezig, doordat die gevoelens onderdrukt werden.

    Maar wat was die haat? De onderzoekster lijkt te impliceren dat de ‘haat’ met de walging te maken heeft. Echter, haat is niet een variatie op walging. Haat is een destructieve emotie, die meestal op een persoon gericht is. Het is een reactie op machteloos staan tegenover een kwetsende ander. Door de machteloosheid is alleen destructiviteit nog een optie, kwaad proberen de situatie recht te zetten is niet mogelijk.

    Op wie is die haat dan gericht? Die kan komen van een situatie die onbewust herinnerd wordt, een situatie waarbij misschien iemand gehaat werd die walgelijk was. Ook kan het de onderzoeker zelf zijn.

    Met een pen in je mond, op het verzoek van de onderzoeker (die autoriteit is in de situatie), kun je je vernederd voelen. Het voelt stom en je kunt ook nog eens niets meer zeggen. Daarbij ook nog naar walgelijke foto’s moeten kijken maakt het alleen maar erger. Je kunt daardoor de onderzoeker engiszins gaan haten. Je voelt je machteloos tegenover haar, omdat je al akkoord ben gegaan met de situatie, zij de autoriteit is, en omdat je niet meer kunt praten met die pen in je mond.

    Ik heb zelf eens geprobeerd hoe het is om een pen in mijn mond te houden op het moment dat ik walging voelde (in een situatie die iets met het toilet te maken had). Inderdaad was het een stuk moeilijker om de walging te blijven voelen. Ik ging er ook van kokhalzen. Ik zou me voor kunnen stellen dat als proefpersonen ook gingen kokhalzen, dit een gevoel van machteloos gekwetst zijn zou kunnen oproepen of versterken.

    Aangezien haat een emotie is die veel mensen zowiezo zullen onderdrukken (het superego vindt haat ‘slecht’), is het geen wonder dat die gevonden werd als nog altijd aanwezig tijdens het testje. Door het onderdrukken van de haat wordt de walging nog verder onderdrukt, dus die blijft ook hangen.

    « Vorige     Volgende »