Wu-wei ofwel Niet-doen
Uit de Taoistische filosofie komt het begrip Wu-wei. Letterlijk vertaald betekent het "Zonder te doen" of "Niet-doen". Soms wordt hieraan gerefereerd alsof het gaat om "iets doen zonder te doen", of iets "als vanzelf" te doen. Dat is echter niet hoe ik het begrijp.Het "doen" waar het hier, naar mijn idee, over gaat, is het "doen" van gevoelens. Je proberen "beter te doen voelen", iets "doen" om een gevoel van eigenwaarde te krijgen, de ander iets te "doen" inzien, met als doel jezelf daardoor beter te voelen. Of, je eigen gevoel van niet goed genoeg-zijn, ongedaan proberen te maken door jezelf te forceren en "beter je best" te doen. Het "vasthouden" van een bepaald gevoel, met de hoop op die manier gelukkiger te zijn. Het is in feite zelf-manipulatie.
Het alternatief voor dit "doen" is je gevoelens er te laten zijn en hun natuurlijke beloop te laten hebben. Je "doet" dan niets "tegen" die gevoelens, maar je voelt die, vaak onplezierige, gevoelens. Als je je er niet tegen verzet, en ze daardoor compleet voelt, dan gaan ze vanzelf over, om plaats te maken voor iets anders. Er is dan geen noodzaak meer er iets tegen te doen.
Als je je bijvoorbeeld minderwaardig voelt, zou je de neiging kunnen hebben hier iets tegen te doen door iets groots of prestigieus te doen, bijvoorbeeld veel geld verdienen. Maar als je het gevoel van minderwaardigheid toe zou laten, en onderzoekt waar het precies vandaan komt, welke situatie uit je verleden, dan zal het over gaan, en voel je je natuurlijke waarde. Iedereen is namelijk uiteindelijk evenveel waard.
De gevoelens waar we ons tegen verzetten zijn meestal gevoelens uit ons verleden. Juist doordat we er iets tegen proberen te doen, gaan die gevoelens niet over. Ze blijven onder de oppervlakte aanwezig. Als iemand bijvoorbeeld zijn gevoel van minderwaardigheid probeert ongedaan te maken door veel geld te verdienen, dan blijft dat gevoel. Als het na verloop van tijd weer de kop op gaat steken, zal zo iemand denken dat hij nog veel meer geld moet gaan verdienen. Zo blijft dat dan maar doorgaan.
Het "doen" werkt dus in feite niet. Als je iets tegen gevoelens doet, dan lijkt dat wel te werken, omdat ze uit zicht raken. Maar dat is niet echt zo, omdat de gevoelens toch blijven. Dus eigenlijk is het zinloos om dat te doen.
Overigens is het niet makkelijk om te leren niet te doen. Vaak zien we aspecten over het hoofd, waardoor gevoelens toch blijven. Je voelt bijvoorbeeld wel je minderwaardigheid, maar realiseert je niet dat dit gevoel afkomstig is uit een situatie uit je jeugd, waarbij je je bijvoorbeeld minderwaardig voelde ten opzichte van een klasgenoot die stoerder, intelligenter of mooier leek dan jij. Als je dat gevoel in je volwassen leven ongedaan probeert te maken door veel geld te verdienen, doe je dat in feite nog altijd om beter af te steken tegenover die ene klasgenoot van vroeger, die je zowiezo nooit meer ziet, zonder dat je daar bewust van bent.
Wu-wei gaat dus in de eerste plaats om het niet-doen van gevoelens. Niet om iets "als vanzelf" te doen, of te "laten gebeuren". Dan zijn hoogstens efficiënte manieren van handelen. Wu-wei gaat in feite om "jezelf zijn".
De heftige Noord-Koreaanse emoties
De Noord-Koreanen laten in groten getale heftige emoties zien vanwege het overlijden van hun leider Kim Jong-il. Velen in het Westen hebben zich daarover verbaast. Er werd gespeculeerd dat dit alles geacteerd en georganiseerd is. Ook dat dit toch oprechte emoties zijn, omdat kinderen in Noord Korea van jongs af aan geleerd wordt dat hun leider enorm geweldig en goed is.
Zoals bekend, is de realiteit dat er hongersnood heerst in Noord Korea en dat het land bijzonder geïsoleerd van de rest van de wereld is. De mensen voelen zich dus zeer afhankelijk van hun leider, maar het kan haast niet anders, of ze voelen zich ook structureel door hem in de steek gelaten. Ik denk dat de combinatie van deze twee in feite leidt tot de heftige emoties.
In de steek gelaten voelen leidt nogal eens tot dramatisatie als verdedigingsmechanisme (hysterie). De expressie van gevoelens worden extra dramatisch aangezet, om zo zichtbaarder te zijn voor de persoon waarvan men afhankelijk is. Dit in de hoop hiermee duidelijk te maken dat de situatie zo ernstig is, dat die persoon ophoudt met in de steek te laten. Het is een roep om aandacht.
Door zo opzichtig dramatisch te rouwen, vragen de Noord-Koreanen in feite van de nieuwe leiders om meer aandacht aan hen te besteden.
In dit beeld past ook de wat vreemde situatie dat de overleden leider grote hoeveelheden vis voor de bevolking beschikbaar stelde bij zijn overlijden. Dit is een gebaar dat als het ware betekent: "Ik laat jullie niet in de steek, ik wil jullie niet laten verhongeren". Daarmee wordt alleen wel bevestigt dat er sprake is van in de steek laten.
Verdwaald raken in dromen
Een van de meest voorkomende thema's in mijn dromen is dat ik een eerder bezochte plek niet meer kan terugvinden. Een kamer in een gebouw, een bepaalde straat waarover ik eerder gedroomd heb, ze lijken nog wel ergens te zijn, maar niet waar ik zoek. Waar ik dan ben lijkt wel wat op waar ik naar op zoek ben, waardoor het lijkt of ik in de buurt ben, maar ik ben wel verdwaald.
Een aantal jaar geleden vertelde iemand me dat hij vaak verdwaald was in zijn dromen, en hij vroeg me hoe dat zou kunnen komen. Mijn theorie was toen dat dit iets is wat inherent aan dromen is. Uiteindelijk is wat je ziet in dromen, en waar je denkt dat je bent, niet echt. Het is iets wat je uit je eigen geest voorkomt, en er is geen reden dat het een vaste vorm zou hebben. Het veranderen van je droom is een gegeven, maar doordat je in de werkelijke wereld uitgaat van dingen die in zekere mate onveranderlijk zijn, doe je dat in dromen ook, terwijl dat niet overeenkomt met de hoe het in dromen gaat. Doordat dingen veranderen waarvan je denkt dat ze niet veranderen, krijg je het gevoel dat je verdwaald.
Omdat ik denk dat dit verdwalen inherent is aan dromen, denk ik dat iedereen regelmatig verdwaald in dromen.
In de loop der jaren is me opgevallen dat dromen die ik vroeger in de nacht heb stabieler zijn. Misschien omdat dat dan een nieuw onderwerp betreft, waardoor alles nog vast lijkt. Later in de nacht ontstaan er dan meer variaties, en komt er hoe langer hoe meer een gevoel van verdwalen. Doordat ik dan op zoek ga, ben ik dan meer en meer aan het reizen, lopend, in de trein of op de fiets. Dit lijkt een redelijk vast patroon te zijn.
Vanmorgen kon ik, kort nadat ik wakker werd, het gevoel dat bij dat verdwalen hoorde onderzoeken. Ik voelde me verdwaald en begreep niet hoe dit kon. Ik voelde me angstig, geblokkeerd en had een neiging me terug te trekken. Het gevoel van mijn omgeving was er een van onvastheid en verandering waar geen verandering zou moeten zijn. Ik zocht richting, maar die was er nauwelijks. Ik voelde me een jongetje van een jaar of 3, 4, dus dit was een gevoel wat ik al vrij lang had.
RSI en onderdrukt verdriet
Ik heb een aantal maanden last gehad van RSI in mijn handen. Door overbelasting had ik nogal wat pijn, die erger werd als ik mijn vingers en handen belastte met typen, gebruik van computermuis, groente snijden, en dergelijke. Ook voelden mijn vingers dik aan. Nadat het probleem enige tijd aan het verminderen was, doordat ik belastingen van mijn handen vermeed, leek het daarna maar zeer langzaam verder te verbeteren.
Ik ben toen acupunctuur gaan proberen. Na de eerste behandeling merkte ik nauwelijks verbetering, maar de acupuncturiste had me wel verteld dat ze de Long-meridiaan had geopend. Nu weet ik iets van de achtergronden van acupunctuur, en ik wist dat er verband kan zijn tussen verdriet en problemen met de Long-meridiaan.
In eerste instantie merkte ik niets op dat met het opkomen van emoties van verdriet te maken kon hebben. Maar na zo'n anderhalve week gebeurde dat wel. Mijn vingers voelden wat dikker als normaal, en ik voelde sterk verdriet opkomen, waar ik me tegen verzette. Toen ik het verzet voelde, in plaats van het te doen, verdween het verdriet. Tegelijk met het verdwijnen van het verdriet, ging de zwelling in mijn vingers tot mijn verrassing vrijwel geheel weg.
Niet alleen verdween de zwelling, ook werd mijn huid, die al zo'n twee decennia nogal droog was geweest, duidelijk vochtiger en gladder. Door experimenten die ik een jaar of 10 geleden met acupressuur gedaan heb, wist ik dat de droogheid van mijn huid verbeterd kon worden met punten op de Long-meridiaan, maar ik was eerder nooit in staat deze verbeteringen voor langer als een halve dag te laten duren. Kennelijk was het het onderdrukte verdriet wat de droogheid van mijn huid in stand hield.
Hierna had ik nogmaals een acupunctuur behandeling. Deze behandeling had nu wel een duidelijk effect. De zwelling was nu volledig weg en ik had weinig pijn meer bij belasting. Door opkomend verdriet kwam de zwelling wel nog diverse malen terug, maar telkens als ik dit verdriet toeliet verdween de zwelling ook weer. Ik heb dat een keer of 10 zien gebeuren. Ook de toestand van mijn huid verbeterde verder.
Ik vermoed dat niet alleen mijn huid droog was, maar ook mijn spieren en pezen. Dit zou wel eens de reden kunnen zijn dat het herstel zo langzaam vorderde. De droogte van spieren en pezen zou deze bijvoorbeeld gevoeliger voor irritatie kunnen maken.
Het verdriet ging onder andere over het niet meer kunnen doen van allerlei bezigheden door de pijnlijkheid van mijn handen. Ook was er ouder verdriet, met een gevoel dat een persoon of situatie me als het ware iets wat voor mij van waarde was afgenomen had.
Ook merkte ik een issue met verdriet over pijn zelf. Als ik pijn voelde, verzette ik me met spierspanning tegen die pijn. Dat werkte echter niet, de pijn bleef juist daardoor. Als ik de pijn accepteerde en het verzet ertegen doorvoelde, kwam er verdriet over de pijn. Met het voelen van dat verdriet verdween pijn nogal eens. Als klein jongetje heb ik nogal eens "Niet huilen!" te horen gekregen als ik huilde van verdriet over pijn. Kennelijk is dit niet zo'n goed advies.
Overigens was er meer aan de hand dan onderdrukte emoties. Door het vermijden van belasting die pijn veroorzaakte in mijn handen, bewoog ik mijn handen te weinig om vocht van de zwelling af te voeren via mijn bloed. Dit gebrek aan beweging veroorzaakte ook zelf pijn, doordat er nogal wat vast kwam te zitten in mijn handen. Het, in samenspraak met een fysiotherapeut, met oefeningen (o.a. chinese ballen) losmaken van spieren, pezen, en dergelijke, bleek ook een belangrijke factor te zijn in het herstel.
Slaaf van een doel
Doelgericht gedrag wordt in de maatschappij vaak hoog gewaardeerd. De sporter die als doel heeft om te winnen, de vrouw die een bepaald "streefgewicht" wil halen door af te vallen, bedrijven die bepaalde "targets" stellen.Er hangt een prijs aan het willen bereiken van het doel: de sporter moet "afzien", de vrouw die wil afvallen moet honger leiden en lekker eten laten staan, en voor de bedrijfstargets moet er overgewerkt worden en dus vrije tijd ingeleverd worden. Het doel heiligt dan, in meer of mindere mate, de middelen.
Eigenlijk komt de prijs die voor het bereiken van het doel betaalt moet worden neer op niet doen waar je zin in hebt, tegen je natuurlijke impulsen ingaan, jezelf opofferen, je ziel aan de duivel verkopen. Je kunt dan niet jezelf zijn. Je bent slaaf van een doel.
Terwijl presentator Beau van Erven Doorns in een eigen televisieprogramma het IJsselmeer over aan het zwemmen was, riep hij uit: "Waarom doe ik dit eigenlijk!?". Het was een geweldige prestatie, daar wil ik niets aan af doen, maar dit is wel een goede vraag. In hetzelfde programma werd verteld dat mensen die dergelijke prestaties leveren nogal eens behoorlijk chagrijnig worden.
Het gaat er bij doelgericht gedrag nogal eens om eigenwaarde. Iemand wil meer waard worden door een bepaald doel te bereiken. Maar waarom wil iemand meer waard worden? Kennelijk is er een gevoeld probleem met iemands eigenwaarde, wat die persoon probeert ongedaan te maken door meer waarde te verwerven. Alleen, dit is niet hoe het werkt, want het gevoel van gebrek aan eigenwaarde blijft gewoon bestaan, er komt alleen een gevoel bij van trots en eigenwaarde. Tenminste, als het doel daadwerkelijk bereikt wordt, want anders wordt het alleen maar erger.
De enige manier waarop een bestaand gevoel van gebrek aan waarde zal verdwijnen, is door het te erkennen en het gevoel toe te laten (samen met de gevoelens die daarmee te maken hebben). De betreffende gevoelens zullen dan oplossen, en een gevoel van waarde komt ervoor terug. Maar doelgericht gedrag leidt over het algemeen juist tot het onderdrukken van gevoelens.
Het slaaf worden van een doel blokkeert de eigen wil, die er zou zijn als men gewoon zichzelf is. Het is dus in wezen zelf-castratie. De echte wil wordt dan vervangen door een valse wil, in wezen zelf-manipulatie die ertoe dient het doel, met veel "wilskracht", te bereiken.